Aysel YÜCEL / OTONOMİ
Pandemide e-ticaretteki patlamayla rekor talep gören hafif ticari araç pazarı, hazirandan sonra temmuzda da daraldı. Geçen ay otomobil satışları yüzde 13 artarken, hafif ticari araç yüzde 3’ün üzerinde daraldı. Tedarik sorunları devam etmekle birlikte, bayilerde hafif ticari araçlar için kuyrukların tükendiği belirtiliyor. Pazardaki daralmada, KOBİ’lerin ticari finansman zorlukları ve yüksek enflasyon nedeniyle tüketimin yavaşlaması etkili oldu. Sektör, daralmanın derinleşmesinden endişeli.
Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD), geçen hafta temmuz ayı otomobil ve hafif ticari araç satış rakamlarını açıkladı. Otomobil ve hafif ticari araç satışları geçen ay yıllık bazda yüzde 9,1 artarak 52 bin 206 adet oldu. Satışlar, ÖTV söylentilerinin de etkisiyle beklentinin altında kalırken, büyüme otomobil tarafından geldi. Temmuz ayında otomobil satışları yıllık bazda yüzde 13 artarak, 41 bin 31 adet olurken, hafif ticari araç pazarı yüzde 3,1 azalarak 11 bin 175 adet oldu. Temmuzda otomobil pazarı, 10 yıllık temmuz ayı ortalama satışlara göre yüzde 14,9 azalış gösterirken, hafif ticari araç pazarı, 10 yıllık temmuz ayı ortalama satışlara göre yüzde 21,4 azaldı. Haziran ayında da otomobil satışları artarken, hafif ticari araç satışlarında daralma yaşanmıştı.
Hem araç hem de işletme kredisine erişim zorlaştı
Finansmana erişimde yaşanan zorluklar son dönemde birçok sektörde ana problem olmaya devam ediyor. Türkiye’de yüksek enflasyona ve döviz kurlarındaki hareketlere karşılık Merkez Bankası’nın parasal sıkılaştırma politikası ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) aldığı önlemler, bankaların ticari kredilere yönelik tutumunu sert etkiledi. Hafif ticari araç üreticilerinin en önemli müşteri portföyünü oluşturan KOBİ’ler de finansmana erişim konusunda büyük zorluk yaşıyor. ODD Başkanı Ali Haydar Bozkurt, tedarik krizinin ana problem olmaya devam etmesinin yanı sıra müşterilerin hem araç kredisi hem de işletme sermayesi için aldıkları ticari kredilerde zorluk yaşadığına dikkat çekti. Piyasada özellikle ticari kredilere erişimde zorluk yaşandığı ifade edilirken, taşıt kredi faizlerindeki artışında satışları frenlediğine dikkat çekiliyor. Konuştuğumuz Ford, Peugeot, Renault gibi markaların yöneticileri, tüm bu gelişmelere rağmen hafif ticari araç pazarında tedarik problemleri nedeniyle talebin tam olarak karşılanamadığına dikkat çekiyor. Ford Türkiye İş Biriminden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Özgür Yücetürk, “Türkiye’de ve dünyada otomotiv endüstrisinde, bulunurluk sorunlarından dolayı arz kaynaklı sıkıntılar devam ediyor. Bu nedenle talep tam anlamıyla karşılanmış değil. Bununla birlikte krediye erişim konusunda başlayan problemler, talep tarafında temmuz ayı satışları üzerinde olumsuz bir etki yarattı” diye konuştu. Yücetürk, ağustos ve sonrasında da arz ve krediye erişim konusunda yaşanan gelişmelerin satışlarda belirleyici olacağını söyledi.
Talebin hala karşılanamamış olmasında çip krizi nedeniyle bayilerde uzun kuyrukların oluşması da etkili. Gülan Otomotiv Yönetim Kurulu Başkanı Alp Gülan, “Henüz bazı modellerde araç bulmakta zorlanıyoruz. Bankaların kredi konusunda isteksiz olması satışlara olumsuz yansıyor. Ancak, hafif ticaride araç sırası kalmadığını söyleyebilirim” dedi. Hafif ticari araç satışları, bu yılın ilk yedi ayında yüzde 5,3 azalarak 90 bin 797 adet oldu.
İkinci elde düşüş yüzde 15’e ulaştı
Pandemide sıfır kilometre hafif ticari araç pazarında yaşanan tedarik krizi nedeniyle ikinci ele talep artmıştı. Ancak ekonomideki gelişmeler ve finansmana erişim zorlukları ikinci el hafif ticari araç pazarına da olumsuz yansıdı. Konuyla ilgili DÜNYA’ya açıklama yapan Otoshops Genel Müdürü Melih Mutlu, “Sıfır kilometre hafif ticari araçlarda talepte yaşanan durgunluk ikinci elde var. Tüketiciler, kredi oranları nedeniyle araç alımında zorlanıyor” dedi. Talepteki daralmanın fiyatlara etkisini değerlendiren Melih Mutlu, şöyle devam etti: “İkinci el araç fiyatlarında yüzde 3 ila yüzde 5 arasında düşüş var. Ancak sıfır kilometre ağustos başında gelen zamlar nedeniyle kademeli olarak fiyatlarda eski seviyelere doğru artış bekleniyor” diye konuştu. İkinci el veri ve analiz şirketi Cardata’nın Genel Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın ikinci el hafif ticari araçta temmuz ayı satışlarının hazirana göre yüzde 15 düştüğü bilgisini verdi.