Yayınlanma tarihi: 10 Ekim 2022 Pazartesi

HABER: BARIŞ CABACI
 
Son yıllarda sıklığı artan iklim temelli felaketlerin önlenmesi için atılan adımlar, sanayiyi ve ticareti de etkiliyor. İklim değişikliği ile mücadelede öncü bir rol oynamak isteyen Avrupa Birliği (AB), Avrupa Yeşil Mutabakatı’nı (AYM) ve Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması’nı devreye almıştı. AB’nin aldığı bu kararlardan en fazla etkilenecek ülkenin; ihracatının yüzde 42’sini, ithalatının da yüzde 32’sini AB ile gerçekleştiren Türkiye olacağı tahmin ediliyor. AB, sürece uygun üretim yapmayan firmalara vergi getirecek.
 
Türk ihracatçı şirketlerin ödemek zorunda kalacağı karbon vergisinin 478 milyon ila 1.08 milyar Euro arasında olacağı tahmin ediliyor. Bu nedenle, sektörlerin dönüşümü için Yeşil Mutabakat Eylem Planı’nı açıklayan Türkiye, süreci Bakanlıklar, Odalar ve STK’larla birlikte yürütmeyi planlıyor.
 
İstanbul Ticaret Odası’nın yeni hizmete açtığı İTO Stratejik Araştırmalar Merkezi (İTOSAM) de yeşil dönüşüm alanında sektörlerin nabzını tutan bir araştırma yaptı. Prof. Dr. Nurullah Gür’ün öncülüğündeki ekibin hazırladığı ‘İstanbul’da Reel Sektörün Yeşil Dönüşümü, Mevcut Durum ve Beklentiler’ raporu kamuoyuna açıklandı.
 
2 BİN 4 ŞİRKET KATILDI
 
Raporda yer alan anket çalışması, İstanbul’un tüm ilçelerinden 2 bin 4 şirketin katılımıyla gerçekleştirildi. İstanbul’un Türkiye’nin GSYH’sinin yüzde 30’unu oluşturması bakımından Türkiye geneline de bir ışık tuttuğu söylenebilir. Çalışmanın ana omurgasını da İstanbul ve Türkiye özelinde şirket büyüklüğü dağılımına uygun biçimde KOBİ’ler oluşturdu.
 
178 TRİLYON DOLAR ZARAR
 
2021’de iklim değişikliği nedeniyle oluşan felaketlerin 252 milyar dolarlık bir bütçeye tekabül ettiği belirtilen raporda, iklim değişikliğine bağlı ortaya çıkabilecek olumsuz etkilerin küresel ekonomide önümüzdeki 50 yıl içerisinde ise 178 trilyon doları bulan bir zarara neden olması beklendiği vurgulanıyor. Buna ek olarak, 2070 yılında küresel GSYH’de yüzde 7.6’lık bir daralma yaşanabileceği de kaydedildi.
 
TÜRKİYE 14. SIRADA
 
Raporda, karbondioksit emisyon oranı en yüksek ülkeler (2021) sırasıyla Çin, ABD, Hindistan, Rusya ve Japonya oldu. Son 20 yılda sanayileşmeyi ana gündemi yapan Türkiye ise bu listede 14. sırada yer alıyor. Ayrıca, Türkiye’de karbon emisyonunun son 30 yılda yüzde 172 arttığı, bu emisyonların yarısından fazlasının KOBİ’lerden kaynaklandığı da dikkat çekiyor.
 
KOBİ’LERİN YÜZDE 38’İ
 
Rapora göre, şirketlerin yüzde 69.1’i iklim değişikliğini ekonomik faaliyetleri için tehdit olarak görüyor. Dünyada büyük firmaların yüzde 60’ı çevresel uyuma yatırım yaparken, KOBİ’lerin ise sadece yüzde 38’i bu alanda yatırım yapabildi. Raporda, KOBİ’lerin yeşil dönüşüme uyum sağlamasında isteksiz davranmalarının ardında yatan nedenlerden birinin ise bütçelerini yeşil dönüşüme aktardıklarında büyüme ve gelişmelerinin kısıtlanacağı öngörüsü olduğu belirtiliyor. Devletler, firmaların yükünü azaltmak ve süreci hızlandırmak için çeşitli destekler sağlıyor. KOBİ’lerin sürdürülebilir kalkınma patikasına yönlendirilmesinde kamunun sunduğu teşvikler ve vergi avantajları önemli bir misyon üstlenirken raporda, firmaların yüzde 81’inin, kamunun yeşil dönüşüm teşviklerinden haberdar olmadığı belirtiliyor.
 
GIDA SEKTÖRÜ LİDER
 
Küresel ticaretin seyrinde ağırlığını artıran Paris İklim Anlaşması ve Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın şirketler tarafından takip oranlarının çok düşük olduğu gözlemleniyor. Rapora göre, şirketlerin yüzde 62.4’ü Paris İklim Anlaşması’nı, yüzde 58.3’ü de Avrupa Yeşil Mutabakatı’nı takip etmediklerini belirtiyor. Yeşil dönüşümü gündemine alan firmaların büyük çoğunluğu ihracatçı ve büyük ölçekli firmalar. Gıda sektöründe faaliyet gösteren şirketler, Paris İklim Anlaşması ve Avrupa Yeşil Mutabakatı’nı diğer sektörlere göre daha yakından takip ediyor.
 
EN ÇOK UYGULANAN KRİTER
 
Raporda, 14 farklı çevre dostu kriterden şirketlerin en fazla yöneldiği maddeler de incelendi. Buna göre, şirketlerin en çok uyguladığı çevre dostu kriter, uzun ömürlü ve çevre dostu aydınlatma sistemlerinin kullanımı oldu. Ankete katılanların yüzde 82.1’i, bu faaliyeti gerçekleştirdiğini belirtti. Atıkları geri dönüştürmek ile çevreci ve geri dönüştürülebilir malzemeler kullanmak, en çok öne çıkan faaliyetler arasında. Şirketlerin sadece yüzde 4.1’i, ankette yöneltilen 14 farklı çevre dostu faaliyetten hiçbirini yürütmediğini beyan etti. Şirketlerin en az yerine getirdiği kriter ise yenilenebilir kaynaklarla enerji üretimi oldu.
 

İTO Stratejik Araştırmalar Merkezi’nin (İTOSAM), ‘İstanbul’da Reel Sektörün Yeşil Dönüşümü: Mevcut Durum ve Beklentiler’ başlıklı ilk araştırma raporunun tamamına aşağıdaki adresten ya da QR kodu okutarak ulaşabilirsiniz. https://kutuphane.ito.org.tr/yordam/?p=1&dil=0&q=*&sAlan=KGTZ_dt&sYon=desc&demirbas=0029780

100 ŞİRKETTEN 60’I BİLİYOR
 
Şirketlerin yüzde 58.5’i, ‘yeşil dönüşüm’ kavramını duyduğunu beyan ederken, raporda “En az bir tane de olsa çevre dostu faaliyet yürüten şirketlerin oranının yüzde 95’in üzerinde olduğu hesaba katıldığında, yeşil dönüşüm kavramına yönelik farkındalığın oldukça düşük kaldığı söylenebilir” değerlendirmesi yer alıyor.
 
RAPORDAKİ ÇARPICI NOKTALAR
 
l Ürün ve hizmet üretirken enerji israfı yaptığını düşünenlerin oranı yüzde 55.7.
l Maliyetlerdeki artış, yetersiz bilgilendirme ve özsermaye yetersizliği, yeşil dönüşüm sürecinde şirketlerin en çok karşılaştığı zorluklar arasında yer alıyor.
l Şirketlerin kayda değer bir oranı, yeşil dönüşüme yönelik yatırımlarda kendilerini teşvik edecek bir dayanak bulamıyor.
l Şirketlerin sadece yüzde 9.3’ü, ürettikleri ürün veya hizmetlerin karbon ayak izini biliyor. Su ayak izi içinse bu oran yüzde 8.5.
l Şirketlerin yüzde 53.4’ü, yeşil dönüşüm sürecini yönetmekte finansal açıdan yeterli olduklarını düşünmüyor.
l Şirketlerin yaklaşık yüzde 81’i, kamunun sunduğu yeşil dönüşüm teşviklerinden haberdar değil ve bilgi edinme ihtiyacı hissetmiyor.
l Şirketlerin yüzde 41 ile kayda değer bir kısmı, yeşil dönüşüme yönelik yatırımlarda kendilerini teşvik edecek bir dayanak bulamıyor.
l Şirketleri en çok teşvik edecek unsurların başında hibe ve sübvansiyonlar geliyor.
 
14 ÇEVRE DOSTU KRİTER
 
l Uzun ömürlü ve çevre dostu aydınlatma sistemlerinin kullanılması.
l Isıtma ve havalandırma sistemlerinin yenilenmesi.
l Makina ve ekipmanların çevre dostu olanlarla değiştirilmesi.
l Atıkların geri dönüştürülmesi.
l Çevreci ve geri dönüştürülebilir malzemelerin kullanılması.
l Su tasarrufuna yönelik ekipmanların kullanılması.
l Hava kirliliği ve kontrol sistemlerinin kullanılması.
l Yenilenebilir kaynaklarla enerji üretilmesi.
l Atıkların girdi olarak kullanılması.
l Bakımı, tamiri veya yeniden kullanımı kolay olan ürünlerin geliştirilmesi.
l Zararlı kimyasalların ve malzemelerin çevreye zarar vermeyecek şekilde bertaraf edilmesi.
l Enerji tasarruflu ve çevre dostu ürünlerin kullanılması.
l Çevresel sosyal sorumluluk projelerinde yer alınması.
l Atık su arıtım sisteminin kullanılması.
 
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ NELERE YOL AÇACAK
 
l Enerji krizi:       72.4
l Kuraklık: 66.5
l Kıtlık:       59.9
l Küresel ısınma:        54.1
l Doğal afetler: 45.1
l Orman kaybı: 33.8
l Çevre kirliliği: 31.1
l Hava kirliliği:    30.5