Bilindiği üzere, küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin tanımına, niteliklerine ve sınıflandırılmasına ilişkin esasların belirlenmesi ve bu tanım ve esasların tüm kurum ve kuruluşların uygulamalarında esas alınmasını sağlamak amacıyla hazırlanan “Küçük Ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri Ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik” ilk kez, 18.11.2005 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş, sonrasında anılan Yönetmelikte değişiklikler yapılmıştır. Son olarak, 18 Mart 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 5315 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararıyla anılan Yönetmelikte, Küçük ve Orta Büyüklükte İşletme (KOBİ) tanımında parasal hadleri artıran bazı değişiklikler yapılmıştır.
Yapılan bu değişiklikler de dikkate alındığında, küçük ve orta büyüklükteki işletme (KOBİ); İkiyüzelli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri ikiyüzelli milyon (önceki düzenlemede yüzyirmibeş milyon idi) Türk Lirası’nı aşmayan ve aşağıda belirtilen mikro işletme, küçük işletme ve orta büyüklükteki işletme olarak sınıflandırılan ekonomik birimleri veya girişimleri ifade etmektedir.
Küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin sınıflandırılması 18 Mart 2022 tarihinden itibaren, şu şekilde olmaktadır:
- a) Mikro işletme: On kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri beş milyon (önceki düzenlemede üç milyon idi) Türk Lirası’nı aşmayan işletmeler.
- b) Küçük işletme: Elli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri elli milyon (önceki düzenlemede yirmibeş milyon idi) Türk Lirası’nı aşmayan işletmeler.
- c) Orta büyüklükteki işletme: İkiyüzelli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri ikiyüzelli milyon (önceki düzenlemede yüzyirmibeş milyon idi) Türk Lirası’nı aşmayan işletmeler.
İşletmelerin mali durumları ve çalışan sayılarının belirlenmesinde yıllık olarak hesaplanan en son veriler esas alınır. Yeni kurulan ve ilk yıl hesapları henüz onaylanmamış işletmeler ile bilanço esasına göre defter tutmayan işletmelerde, sadece, çalışan sayısı dikkate alınır. Son yıl hesaplarına göre çalışan bulunmadığı durumda ise cari yıl çalışan sayısı dikkate alınır.
Bu Yönetmeliğin uygulanmasında;
- a) İlgili işletmede çalışan işçi, işveren vekilleri ve işverenler ile işletme sahipleri,
- b) İşletmede düzenli olarak bir iş gören ve bunun karşılığında bir ücret alan ortaklar
çalışan olarak dikkate alınırlar. Çıraklık ve mesleki eğitim sözleşmesi kapsamında işletmede mesleki eğitim gören çıraklar ve staj yapan öğrenciler çalışan sayısına dahil edilmez.
Küçük ve orta büyüklükteki işletmeleri ilgilendiren mevzuatın uygulanmasında bu Yönetmelik hükümleri esas alınır. Ancak; KOBİ’lere yönelik destek sağlayan kuruluşlar, bu Yönetmelikte belirtilen sınırları aşmamak kaydıyla, kendi sektör ve büyüklük önceliklerini belirleyebilirler. Devlet destekleri dışındaki uygulamalar için sadece çalışan sayıları dikkate alınabilir.
Anılan yönetmelik düzenlemelerine göre, hesaplarının kapanış tarihinde, işletme sınıfları ve KOBİ vasfı belirlenirken dikkate alınan kriterlerden herhangi birini, birbirini takip eden iki hesap döneminde de kaybeden veya aşan işletmeler sınıf değiştirir veya KOBİ vasfını kaybeder. Ancak, destek sağlayan kuruluşlar tarafından bu konuda da farklı belirlemeler yapılabilir.
Ülkenin ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarının karşılanmasında küçük ve orta ölçekli işletmelerin payını ve etkinliğini artırmak, rekabet güçlerini ve düzeylerini yükseltmek, sanayide entegrasyonu ekonomik gelişmelere uygun biçimde gerçekleştirmek amacıyla, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bünyesinde kurulmuş olan “Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı”, kısa adıyla, “KOSGEB” faaliyette bulunmakta olup, anılan kuruluş eliyle çeşitli destek programları uygulanabilmekte ve bu kapsamda geri ödemeli ve/veya geri ödemesiz destekler verilmektedir.
Destek programlarından yararlanacak işletme, meslek kuruluşu ve işletici kuruluşların KOSGEB Veri Tabanı’nda yer alması koşulu aranmakta olup, KOSGEB Veri Tabanında yer almak için KOSGEB’in www.kosgeb.gov.tr internet adresinde belirtilen usulde başvuru yapılması gerekmektedir.
Öte yandan, Türk Ticaret Kanunu’nun birleşme, bölünme veya tür değiştirme ile ilgili hükümlerinde de, yapılması zorunlu işlem ve raporlarla ilgili olarak, KOBİ’ler için bazı kolaylıklardan yararlanmak mümkün olabilmektedir.